Светски ден без тутун

31 Maj 2022

Здравствени ефекти од пушење

Во последните децении на минатиот век, бројни научни студии ги испитувале здравствените ефекти од пушењето, чадот од тутун, тутунот и производите од тутун и го потврдиле фактот дека пушењето е водечкиот ризик-фактор што може да се превенира (даспречи)  појава на болести и прерана смрт. 

Последиците од пушењето влијаат не само на здравјето на луѓето, предизвикувајќи разни болести кои го намалуваат квалитетот на животот и доведуваат до прерана смрт, туку и на социо-економските можности на секојдневниот живот. Намалениот работен капацитет, отсуството од работа, зголемените трошоци за здравствена заштита (третман и рехабилитација) се голем економски товар за секоја заедница.

Пандемијата на пушење е глобален јавно здравствен и економски проблем. Пушењето е почеста причина за смрт отколку смрт од сообраќајни несреќи, алкохол, пожари, убиства, самоубиства, дрога и СИДА заедно. Светската здравствена организација проценува дека повеќе од 6 милиони луѓе годишно умираат од директно пушење, а 890.000 од пасивно пушење. Од вкупниот број на смртни случаи поради пушење, половина умираат на работоспособна возраст, меѓу 35 и 69 години, а во просек губат околу 20 години.

1) Штетните ефекти на пушењето врз сите живи клетки на телото може да се манифестираат како неконтролиран раст и пролиферација на клетките. Околу 95% од смртните случаи од рак на белите дробови биле пушачи.

2) На крвните садови предизвикува стеснување, забрзан проток на крв, зголемен артериски крвен притисок. Поради прекин на артериското снабдување со крв во срцето, доаѓа до некроза на срцевиот мускул и се јавува инфаркт. Минливи или трајни нарушувања на протокот на крв во церебралната циркулација доведуваат до појава на церебрална исхемија и мозочен удар. Пушачите страдаат од миокарден инфаркт четириесет пати почесто од непушачите.

3) На органите за дишење, пушењето предизвикува зголемено производство на слуз, опструктивна белодробна болест со стеснети бронхиоли и намален проток на воздух низ белите дробови, хроничен бронхитис, емфизем (колапс на белите дробови со последователна намалена површина на дишење). Околу 70-80% од оние кои починале од опструктивна белодробна болест биле пушачи.

4) Во дигестивниот систем, пушењето предизвикува намалено лачење на плунка во устата, промени во мукозните мембрани на усната шуплина (леукоплакија), недостаток на апетит, подригнување, хронично воспаление на гастричната слузница, гастрични и дуоденални улкуси.

5) Дејството на пушењето врз нервниот систем се манифестира како тремор, несоница, немир, раздразливост, забавен пренос на дразби, намалена концентрација и работна способност, намалена меморија.

6) Пушењето значително влијае на репродуктивното здравје: може да отсуствува менструалниот циклус, доведува до спонтан абортус, стерилитет или импотенција. Докажано е дека жените кои пушат повеќе од 20 цигари дневно имаат три пати поголем ризик од неплодност или ектопична бременост.

7) Пушењето го намалува преносот на кислород бидејќи јаглерод моноксидот, штетна состојка во чадот од тутун, се врзува 200 пати побрзо за хемоглобинот (носач на кислород) отколку кислородот. Како резултат на тоа, снабдувањето со кислород во телото е намалено.

8) Во мускулно-скелетниот систем, пушењето предизвикува намалување на нивото на калциум и фосфор во телото (што резултира со нарушувања на калцификацијата или минерализацијата на коските), остеопороза (намалување на волуменот на коските и зголемен ризик од фрактури), намалување или зголемување на мускулниот тонус или контракција.

Чадот од тутун, исто така, има штетен ефект врз непушачите кои се изложени на пасивно пушење или вдишување на тој чад. Чадот од тутун содржи околу 70 различни канцерогени хемикалии. Така, нивниот ризик од смрт од коронарна срцева болест е 25%, а ризикот од развој на рак на бронхиите и белите дробови е 20-30% поголем отколку кај непушачите кои не се изложени на чад од тутун.

За жал, децата се пасивни пушачи поради вдишување чад од тутун кога се наоѓаат во средина каде што пушат.

ОДЛУЧЕТЕ ДЕНЕС, ИЗБЕРЕТЕ ЗДРАВЈЕ!

Во споредба со непушачите, пушењето :

• го зголемува ризикот од коронарна срцева болест и мозочен удар за 2-4 пати
• го зголемува ризикот од рак на белите дробови 23 пати кај мажите и 13 пати кај жените
• го зголемува ризикот од смрт од хронична опструктивна белодробна болест за 12-13 пати (на пр. хроничен бонхитис или емфизем)
• пушачи на возраст од 30-40 години. имаат пет пати поголема веројатност да доживеат срцев удар од непушачите на иста возраст.

Подготвил: Снежана Мојсовска - дипл. логопед

Извор: https://www.zzjzdnz.hr/zdravlje/pusenje-i-zdravlje/445