Светски месец на свесноста за рак на грлото на матката

На глобално ниво, ракот на грлото на матката е четврти најчест рак кај жените, со околу 660.000 нови случаи во 2022 година. Истата година, околу 94% од 350.000 смртни случаи предизвикани од рак на грлото на матката се случиле во земјите со низок и среден приход. Највисоки стапки на инциденца и смртност од рак на грлото на матката се во суб-сахарска Африка (ССА), Централна Америка и Југоисточна Азија. Регионалните разлики во оптоварувањето со рак на грлото на матката се поврзани со нееднаквостите во пристапот до услугите за вакцинација, скрининг и третман, факторите на ризик, вклучително и преваленцата на ХИВ, и социјалните и економските детерминанти како што се полот, родовите предрасуди и сиромаштијата.

Да се биде вакциниран на возраст од 9-14 години е многу ефикасен начин за спречување на инфекција со ХПВ, рак на грлото на матката и други видови на рак поврзани со ХПВ.
Ракот на грлото на матката може да се излечи ако се дијагностицира и третира во рана фаза на болеста. Препознавањето на симптомите и барањето лекарски совет за решавање на какви било проблеми е критичен чекор. Жените треба да посетуваат здравствен работник доколку забележат:
- невообичаено крварење помеѓу менструацијата, по менопауза или по сексуален однос
- зголемен или непријатен вагинален исцедок
- симптоми како постојана болка во грбот, нозете или карлицата
- губење на тежината, замор и губење на апетит
- вагинална непријатност
- оток во нозете.

Превенција
Зголемувањето на јавната свест, пристапот до информации и услуги се клучни за превенција и контрола во текот на животот. Скринингот од 30-годишна возраст (25 години кај жени кои живеат со ХИВ) може да открие болест на грлото на матката, која навремено се лекува, исто така го спречува ракот на грлото на матката.
На која било возраст со симптоми, раното откривање проследено со брз квалитетен третман може да излечи рак на грлото на матката.
Други важни начини за спречување на ХПВ инфекција вклучуваат:
- да бидеш непушач или да престанеш да пушиш
- користење на кондоми
- доброволно обрежување на мажите.

Подготвил: Вјолца Бериша, дипл. проф.по одделенска настава во Одделение за социјална медицина, Јануари, 2025 година
Извор: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer