ÂÂÂÂÂÂ

analiza e gjendjes së skriningut të kancerit të gjirit dhe kancerit të qafës së mitrës në maqedoni

Nga viti 2011 R. Maqedonisë miraton ,, Program për zbulimin e hershëm të sëmundjeve malinje në Republikën e Maqedonisë,, me përshkrim të detajuar të skriningut të kancerit të gjirit dhe skrining të kancerit të qafës së mitrës të cilët duhen të zbatohen në vend është i definuar edhe buxheti për aktivitetet përkatësisht.  Versioni i përgjithshëm i këtij programi për vitin 2015 vijon:

Gjendja momentale: skrining për kancerin e gjirit

Skriningu oportunist i kancerit të gjirit është i financuar prej Qeverisë së R. Maqedonisë nga viti 2006, e cila me ligj është përcaktuar se çdo grua ka të drejtë për skrining falas në spitalet e qytetit. Në programin për zbulim të hershëm të kancerit të gjirit Qendrat e shëndetit publik do të jenë përgjegjës për të ftuar grat prej moshës 50-69 vjeç.

Të bazuar në grupin e moshës ( 50-69 ) për skriningun dhe  përkatësisht përqindjes së popullatës të R. së Maqedonisë për vitin 2013, është llogaritur e gjithsej popullata për skrining të gjirit është 243,335 gra.    Duke shfrytëzuar intervalin prej 2 viteve, synimi i grupit do të ishte 122,000 gra. 

Pajisjet dhe personeli për skrining të gjirit

Në Maqedoni ka 20 aparate analoge dhe 3 aparate digjitale për mamografi në të cilën në Shkup ka në; në Poliklinikën Gjorçe Petrovi, Poliklinika Bukuresht, Klinika Universitare për radiologji, stacioni shëndetësor Zhelezar, spitali i përgjithshëm 8 shtatori.

Sipas vlerësimeve të bëra në SHBA dhe Britaninë e Madhe në një aparat mamografik me kapacitet adekuat mund të kontrollohen 5000 gra në vit (duke përfshirë edhe skriningun  dhe mamografin diagnostikuese).

Duke supozuar se të gjitha makinat mamografike të prodhuara në vitin 2000 i përmbushin apo mund ti përmbushin standardet internacionale momentale punë , do të jetë e mjaftueshme për 70% nga vlerësimi vjetor i skriningut të gjirit.                              

Numri aktual i radiologëve dhe teknikët e radiologjisë të trajnuar për skrining mamografi është e mjaftueshme për kontrollimin e 25,000 gra në vit. Pesëmbëdhjetë radiolog janë trajnuar për ultrasonografi, dhe katër prej tyre janë trajnuar për biopsi të gjirit. Pesë patologë janë të trajnuar në Citologji / Histologji të gjirit , dy prej të cilëve janë në Shkup.

Gjendja momentale: Skrining të qafës së mitrës

Skriningu i qafës së mitrës gjithashtu është i financuar nga Qeveria e R. së Maqedonisë duke filluar nga viti 2006 prej të cilës me ligj është mundësuar që secila grua në spitalet shtetërore të bëj skrining falas.  Megjithatë kjo shkallë fillestare e këtij skriningu është e ulët, dhe ky shërbim është transferuar në gjinekologët amë në vitin 2010. Skriningu i qafës së mitrës është vendosur në nivelin nacionalë në vitin 2012 i rekomanduar nga Organizata shëndetësore Botërore ( OBSH)  të ftohen të gjitha gratë e grup moshave të ndryshme ( prej 24-35 vjeç të ftuar në vitin 2012, 36-48 vjeç në vitin 2013 dhe 49-60 vjeç në vitin 2014.) në vitin 2015 përsëri ftohen gratë prej 49-60 vjeç së bashku me gratë prej 24-48 vjeç të cilët më parë nuk kanë bërë skrining. 

Në bazë të grup moshave të përmendura për skrining (24-60 vjeç) dhe vlerësimet e popullatës së R.M në vitin 2013, numri i përgjithshëm i popullatës të cilët i nënshtrohen skriningut është 516,000 gra.  

Me përdorimin e intervalit për skrining prej 3 vjet, popullsia totale vjetore do të ishte 172,000 gra. 

Programi për zbulimin e sëmundjeve malinje në R. M për vitin 2015 parashikohet që skriningu i qafës së mitrës të realizohet prej 140 mjek amë gjinekolog të cilët kanë kontrata me Fondin për sigurim shëndetësor. Detyra e tyre në hulumtimin është marrja e strishove, përgatitja e testeve Pap dhe dorëzimi në laboratorin për analiza Citologjike.                                                                                             

Bazuar në kohën mesatare të kërkuar prej 10-15 minuta për marrjen e strishos dhe 220 ditë pune në vit, zbatimin e plotë të programeve për skrining për kancerin e qafës së mitrës me mbulimin 75% të të gjithë popullsisë kërkohen 140 gjinekolog amë mesatarisht të harxhojnë kohë përafërsisht 1 orë për skrining të 5 grave. 

Sot ekzistojnë 11 laboratori për përpunimin e PAP testeve në R. e Maqedonisë ( 8 publike dhe 3 private ), së bashku me 20 patolog ( 16 nga sektori publik dhe 7 nga sektori privat).  Laboratori citologjik pran klinikës Universitare  për gjinekologji dhe akusheri në vit kontrollojnë 60,000 pap teste me 8 citolog që përpunojnë 50 pap teste në ditë dhe një cito patolog  që i diagnostikon anomalit te pap testet.    

Kontrolli mikroskopik i Pap testi për zbulimine qelizat abnormale të cilat mund të jenë të pranishëm është një proces i vështirë mendore; për shkaktë kësaj shumë vende kanë kufizuar numrin e testeve PAPpër 25-80 teste në ditë

Vaksinimi HPV

Vaksinimi HPV është promovuar në vitin 2007 mbi baza vullnetare për vajza 12 vjeçare. Në vitin 2008 vaksinimi HPV është bërë i detyrueshëm, edhe pse prindërit mund të refuzonin të nënshkruanin formularin e duhur.

Kampanja kundër vaksinës HPV e zvogëloi vaksinimin. Në vitin 2014 për vaksinim janë parashikuar 7,140 vajza të moshës 12 vjeçare, por prindërit të 5,398 nga ato kanë refuzuar ti vaksinojnë vajzat e tyre ( vaksinimi përfshiu 24,2%).

Në R. e Maqedonisë është bërë progres i madh në zbulimin e hershëm të kancerit te femrat në fushën e kancerit të qafës së mitrës. Për atë ,, Programi për zbulimin e hershëm të sëmundjeve malinje në R. M. për vitin 2015 është e përshtatshme që të fokusohen në parandalimin e zbatimit të elementeve të cilët janë për përmirësimin e organizimit të skriningut të kancerit në qafën e mitrës që do të mundësojë përfitime të mëdha për kohë të shkurtë.

Për më tepër, për shkak të elementeve organizative të nevojshme për skrining të kancerit të qafës së mitrës të cilët janë të njëjtë me elementet e  nevojshme për skrining programe të tjera, metoda më e dobishme është për të ndërtuar një kapacitet organizative për skrining të kancerit, mbi bazat të cilat do të ndërtohen  edhe programe tjera.