FRUTHI

Fruthi është një sëmundje akute virale, ngjitëse, e cila transmetohet me rrugë aerogjene-spërkla ( teshtitje, kollitje ose në kontakt të drejtpërdrejtë me sekrecione të gojës dhe hundës të personave të infektuar).

Ndjeshmëria e popullsisë është e përgjithshme, që do të thotë se 90% e atyre që kanë ardhur në kontakt të ngushtë me njerëzit e infektuar dhe nuk kanë imunitet të mirë do të infektohen.

Periudha e inkubacionit të sëmundjes-periudhë kur nuk ka simptoma, zakonisht është

10-12 ditë, pastaj vijon periudha prodromale me temperatura të lartë, rrjedhja e hundës, konjuktiviti dhe zakonisht zgjat 2-4 ditë,pastaj vijon   stadiumi i puçërrave që manifestohet me skuqje makulopapuloze me pika në lëkurë, e cila zakonisht fillon në kokë dhe fytyrë dhe pastaj përhapet në të gjithë trupin.

Skuqja zgjat për 5-6 ditë dhe më pas zhduket në të njëjtën kohe siç u shfaq me qërimin e lëkurës.

Shenjë karakteristike e kësaj sëmundjeje është njollat e Koplikut që shfaqen në membranën e mukozës (brenda gojës) dhe fytit , të cilat janë të pranishme 1-2 ditë para dhe pas skuqjes.Pas kalimit të sëmundjes mbetet imunitet i përjetëshëm.

Pacienti i prekur nga fruthi konsiderohet infektuese (dmth. Mund të transmetojë sëmundjen) 4 ditë para dhe 4 ditë pas skuqjes.

Fruthi zakonisht kalonë si sëmundje e lehtë , por ndodhja e komplikimeve është prezente tek fëmijët më të vegjël - nën 5 vjeç dhe te të rriturit mbi 20 vjet.

Komplikimet më të shpeshta janë diarreja, inflamacioni i veshit të mesëm, inflamacioni i mushkërive të bardha –pneumonia ku është edhe shkaku kryesor i vdekjes te fëmijët, verbëria, encefaliti - inflamacioni i trurit - shkaku i shpeshtë i vdekjes te të rriturit, si dhe abortet spontane ose lindjet e parakohshme te gratë shtatzëna.

Një ndërlikim karakteristik i veçantë është panencefaliti subakut sklerozant, dmth ndryshimet degjenerative në sistemin nervor qendror, të cilat konsiderohen si rezultat i prezencës së vazhdueshme të virusit në trup dhe që zakonisht ndodh 7 deri në 10 vjet pas kalimit të fruthit.

Para se të futet vaksinimi, fruthi ishte shkaku i vdekjes te miliona fëmijë në mbarë botën, ose rreth 2,000,000 raste në vit, sipas vlerësimeve të OBSH.

Edhe pse vdekshmëria nga fruthi sot është zvogëluar në mënyrë drastike - për 75% që nga futja e vaksinimit, konsiderohet ende se fruthi është shkaku kryesor i vdekjeve të fëmijëve nga sëmundjet vaksinopreventabile(sëmundjet që

parandalohen me ane të vaksinimit), sipas OBSH-së 145,000 raste të vdekjes në vitin 2013.

Për fruthin nuk egziston bar për shërim. I vetmi barë është VAKSINIMI.

Në vendin tonë vaksinimi është zbatuar që nga viti 1972 me një vaksinë monovalente.

Në vitin 1983, filloi të aplikohet vaksina trevalente e cila përfshin mbrojtjen kundër fruthit , rubeolës dhe shytave.

Vaksinimi bëhej me aplikimin e vaksinës në moshën 13 muaj. Në vitin 1987, u fut revaksina në moshën 7 vjeçe me një vaksinë monovalente vetëm kundër fruthit. Që nga viti 1997, revaksinimi monovalent zëvendësohet nga vaksinën trevalente (MRP). Në vitin 2010, revaksinimi zhvendoset në moshën 6 vjeç.

Vaksinimi siguron imunitet solid te 99% te individët e vaksinuar.

Është shumë e rëndësishme që mbulimi i vaksinimit të jetë mbi 95% , pasi kjo mundëson imunitet të përbashkët kolektiv, i cili gjithashtu do të sigurojë mbrojtje të vaksinuarve dhe atyre që nuk janë të mbrojtur nga vaksinimi për arsye të ndryshme dhe do të ndikohet dhe për të zvogëluar mundësinë e një sëmundjeje epidemike

dr. Marija Goçevska

spec.epidemilog