Изложеноста на ладно време е дополнителен фактор за одредени болести и може да придонесе за влошување на постоечките хронични заболувања (Ритконен и др., 2005), а при посериозно ладење на целото тело или пак делови од телото, може да дојде до повреди од ладно време (смрзнатици, хипотермија).

Изложеноста на ладно време предизвикува различни респираторни состојби:

• Дишење на ладен воздух преку нос води кон задушување, кивање и, особено, ринореа.
• Зачестено дишење на ладен воздух резултира во ладење и сушење на респираторниот тракт и предизвикува стеснување и структурални промени на дишните патишта.
• Ладењето на лицето значително допринесува за вазоконстрикција, како последица (Коскела, 2007). Овие последици (реакции) се засилени при физичка активност на ладно време кога количеството на вдишан ладен и сув воздух е зголемено.
• Инциденцата на коронарни заболувања се зголемува за 0-2% на 1°Cнамалување на температурата. Ова зголемување започнува 1-14 дена по падот на температурите (Барнет и др., 2005).
• Парадоксално, зголемувањето на коронарни заболувања поради намалувањето на температурите е поголемо кај населенија кои живеат во потопли отколку оние кои живеат во поладни климатски услови.
• Штетните последици од ладното време се поголеми кај жените отколку кај мажите, и кај луѓето кои страдаат од срцеви заболувања (Барнет и др., 2005).
• Ризикот од кардиоваскуларни заболувања исто така се зголемува со возраста.
• Кај европското население, крвниот притисок се зголемува за 0,19 mmHgза 1°Cпад на надворешната температура и за 0,31 mmHgза 1°Cпад на надворешната температура (Барнет и др., 2007).
• Секое изложување на ладно време предизвикува акутно зголемување на крвниот притисок за пократок временски период.

 Посакувана температура на воздухот во средината каде човекот се наоѓа за вообичаени активности (лесно облечен и обавува лесни физички активности) изнесува од 17-22°C, односно е т.н. "зона на комфор" . (WMO,1995).

 Луѓето се изложени на ладно во нивните домови ако не се грее доволно, ако се изложени за време на нивните професионални обврски, додека патуваат на работа или во нивното слободно време. Надворешната изложеност на ладно време може дополнително да се влоши од ветер или врнежи. Другите карактеристики на зимата се снег, мраз, и намалено количество на светлина, кои ја менуваат средината, како и ризиците поврзани со нив. Степенот на изложеност на ладно зависи од неколку фактори како што се професијата, полот, возраста, здравјето, вежбањето и образованието. Продолжената изложеност на ладно, често поврзана со недоволна облека или физичка активност, може да резултира во ладење на целото тело, што пак резултира во намалување на телесната температура. Овој вид на ладење е засилен преку изложеноста на ветер или ладна вода, што пак го зголемува конвективното губење на топлина од човековото тело во околината.

ЗДРАВЈЕТО НА РАБОТНИЦИТЕ ВО УСЛОВИ НА ПРОФЕСИОНАЛНА ЕКСПОЗИЦИЈА НА НИСКИ ТЕМПЕРАТУРИ

 Работници кои работат на отворено или во студена работна средина се изложени на студ, односно штетните ефекти на ниска температура.

 Повеќе дејности и сектори вклучуваат работни места каде постои специфичен професионален ризик  од експозиција на ниска температура (студ) во надворешни и внатрешни услови:

• надворешни услови:

градежништво, земјоделие, лов и риболов, шумарство, сообраќај (автобуски и такси превоз,  железница, надворешни работници на аеродроми, одржување на патишта), дистрибуција на поштенски пратки, комунална хигиена (диспозиција на комунален смет, чистење снег на улици и патишта, работници во паркови и зеленило), полиција, пожарникари, како и и др.

• внатрешни услови:

прехрамбена индустрија - кланици, млекарници, месна индустрија, преработка на овошје и зеленчук, складишта и др.

 Студот  на работното место се дефинира на повеќе начини, поаѓајќи од нивото на надворешната температура под 10°C, кога концептот на комфор почнува потешко да се реализира.

 Согласно Законот за безбедност и здравје при работа, Службен весник на РМ бр 92 / 07 работодавецот е должен да  обезбеди соодветни услови на работа кои нема да го загрозат  животот и здравјето на работниците.

 На  работни места  на кои работникот може  да биде изложен на студ, ниски температури, односно неповолни микроклиматски услови, се врши проценка на ризик и се утврдуваат мерки кои работодавецот треба да ги превземе за намалување на ризикот на најмала можна мерка.

 При работа во услови на ниски температури, несоодветната организација на работа, работното место, опремата и орудијата за работа, ги зголемуват негативните ефекти на студот кај експонираните работници.

 Основно барање  за одржување на  функционални капацитети и работната способност  кај работници експонирани на ниски температури е  примена на соодветни превентивни мерки за здравје и безбедност при работа.

 Работа на екстремно ниски температури може да предизвика стрес на системот на загревање на експонираната индивидуа. Во такви услови, терморегулацијата , како способноста на човечкото тело да го регулира нивото на  топлината со ослободување на топлината од телото во ист однос со  нејзиното производство, може да биде компромитирана. Комфорот на телото и безбедноста од  штетните ефекти на студот зависат од неколку  главни фактори: услови на средината, телесна температура и ослободување на водена пареа од телото, физичката активност-вид и карактер на работата, како и облеката на работниците.Овие фактори се меѓусебно комбинираат и даваат здружен ефект кој може да доведе до пониска ефикасност на работа и поголема опасност од повреди на работа и болести во врска со работа.

 Покрај температурата, присуство на ветерот со специфични карактеристики, должината на професионалната експозиција на ниски температури, ги дефинираат условите на работа како и потенцијалните штетни ефекти врз здравјето на работниците.

 Со комбинација на амбиенталната температура и брзината на ветерот се добива windchillindex ( студен ветер индекс) со кој се одредува чувството на експонираната индивидуа за студ.

 Кога студот се комбинира со тешка физичка работа, голем замор, губиток на течности или одредени постоечки здравствени состојби   се интензивираат штетните  ефекти на ниската температура што може да доведе до одредени патолошки состојби, инвалидност дури и смрт. Фактори кои ја зголемуваат  опасноста од студот се: воздушно движење ( силен ветер, интензивна вентилација); влага од вода, бензин,алкохол, растворувач;  или потење ( влажна кожа, облека, обувки); недоволна облека (изложени прсти, стапала, носот, ушите, непокриена глава); премногу облека (предебела или тесна облека која ја оневозможува циркулацијата, водотпорна облека); ниско ниво на активноста ( седење, стоење, возење); контакт со студен предмет ( предметот ја одзима телесната топлина, на пр. директен контакт со метални орудија); замор, глад, жед ( не се обновува изгубената топлина на телото); здравствени тешкотии (кардиоваскуларните заболувања, дијабет, хипотиреоза, астма и др.) употреба на лекови ( транкилизатори, бета-блокери); алкохол, кафе, пушење (алкохолот влијае  на  и зголемен ризик од повреди; кофеинот ја зголемува диурезата и циркулацијата со зголемено губење топлина;никотинот ја намалува циркулацијата во екстремитетите со зголемена можност за појава на смрзнатини).

 Продолжена експозиција на многу ниски температури, кај експонираните работници може да предизвика сериозни здравствени проблеми. Најсериозните  нарушувања се однесуваат на појава на хипотермија или  разладување на целото тело кои барат итно медицинско згрижување инаку може да доведат до фатален исход. Во екстремни случаи, вклучувајќи ја имерзијата ( потопување)  во студена вода, понатамошна експозиција може да води и  до смрт. Знаци за аларм и ургентна медицинска интервенција се чувство на гадење, вртоглавица, замор, неконтролирана мускулна треска, нејасен говор, неспретни движења, раздразливост, еуфорија и конфузно однесување. Работниците со медикаментозен третман или оние со пре-егзистирачките заболувања имаат поголем ризик за појава на хипотермија или општо разладување. Други потешки ефекти на студот, се смрзнатини на изложените делови на телото-прсти, шепи,стапала, нос и уши, фисури на рацете, рововско стапало, смрзнатини со некроза на ткиво.

 При  работа на отворено можно е делување на УВ зраците од сонцето ( иритација и изгореници на кожата),а и почести се заболувањата на горните и долните дишни патишта со вдишување студен и сув воздух. Исто така, поради мраз и снег можни се почести механички повреди, падови,скршеници и сл.

 Доктор спец. по медицина на трудот треба да ја следи здравствената состојба и работната спососбност на работници кои работат на отворено,  изложени на ниски температури, преку превентивни здравствени прегледи.